Lượt xem 13207

Thương Ngô tức sự

Ngu Ðế nam tuần cánh bất hoàn
Nhị phi sái lệ trúc thành ban
Du du trần tích thiên niên thượng
Lịch lịch quần thư nhất vọng gian
Tân lạo sơ thiêm tam xích thủy
Phù vân bất biện Cửu Nghi san
Tầm thanh dao tạ tỳ bà ngữ
Thiên lý thanh sam bất nại hàn

Nguyễn Du

Dịch Nghĩa
Tức cảnh ở Thương Ngô

Vua Ngu đi tuần phương nam chẳng trở về. (1)
Hai bà phi khóc, nước mắt vương vào cây trúc thành những vệt lốm đốm. (2)
Dấu cũ nghìn xưa ghi trong sử sách, nay nhìn thấy rõ trước mắt.
Nước lũ mới đổ về cao hơn ba thước.
Mây che khuất không nhìn rõ núi Cửu Nghi. (3)
Nghe vẳng tiếng tỳ bà nhưng phải từ tạ. (4)
Kẻ mặc áo xanh này từ nghìn dậm đến, không chịu lạnh nổi.
-------------------------------
Thương Ngô: Tên núi, tức là núi Cửu Nghi. Sử chép, xưa vua Thuấn đi tuần phương nam, mất ở Thương Ngô rồi chôn ở đó.
(1) Ngu đế: Vua nước Ngu, tức vua Thuấn.
(2) Nhị phi: Chỉ hai bà phi của vua Thuấn, tức Nga Hoàng và Nữ Anh. Vua Thuấn đi tuần phương nam, chết ở Thương Ngô. Hai phi đi tìm, khóc nước mắt nhỏ xuống những cây trúc thành vết lốm đốm và tự trầm chết theo bên dòng sông Tương.
(3) Cửu Nghi: núi có chín ngọn giống nhau, khó phân biệt nên đặt tên ra thế.
(4) Tỳ bà ngữ: Lấy ý từ bài Tỳ Bà Hành của Bạch Cư Dị. Trong Tỳ bà hành có câu : 'Giang châu tư mã thanh sam thấp' (Quan Tư mã châu Giang khóc ướt vạt tràng áo xanh), Nguyễn Du dịch là : 'Sụt sùi giở nỗi đoạn tràng, Giọt châu tầm tã, đẫm tràng áo xanh'.

Dịch Thơ
Tức cảnh ở Thương Ngô

Vua Ngu đi mất không về
Trúc xanh đốm lệ hai phi khóc tìm
Nghìn năm cách biệt cổ kim
Lật trang phương cảo nỗi niềm rưng rưng
Lụt về ba thước triều dâng
Mây mờ che phủ mấy tầng Cửu Nghi
Xa nghe réo rắt tiếng tỳ
Áo xanh từ tạ còn đi nghìn trùng

Bản dịch: Quách Tấn