Chương bốn: Tờ lịch cuối cùng
Thành phố đã hiện ra trước mắt các quân đoàn
Treo rộn rực bao điều trong ánh điện
Nghe sột soạt chút gì như kỷ niệm
Qua khu vườn vừa giáp mặt đầu tiên
Xe đang qua những cây số cuối cùng
Nối thành phố và con đường mang tên Bác
Những nhịp cầu, bùng binh xoáy lốc
Cùng trận đánh hiện ra
- Ngã tư, đường Tự do, rẽ trái (1)
Chiến sĩ nhẩm trong đêm
Có lẽ sao rất dày và sáng
Có lẽ gió rất lộng và thơm
ừ có thể
Và còn nhiều thứ nữa
Tất cả dễ thương và đáng quan tâm
Nhưng chúng tôi không hề có thời gian
Từng chuẩn bị chúng tôi biết thành phố mình lớn đẹp
Từng hy vọng chúng tôi biết thành phố mình chua xót
Và chúng tôi chào thành phố của mình
"Ngã tư
Đường Tự Do
Rẽ trái"
Chúng tôi nhận và chúng tôi chuyền lại
Xúc tích một đề thi
Câu trả lời buổi sáng
Câu trả lời chúng tôi mang sẵn
Qua rừng sâu ruộng nước trở về đây
Có thể đọc qua màu da bộc phá
Qua mùa đông men mét cổ tay gầy
Cũng có thể một tiếng Kinh đang vỡ
Tư đôi môi của đồng chí Tà Ôi
Anh tìm chữ khó khăn như người tiêu tiền mới
Bàn tay cầm rìu mộc mạc mở ra
Câu trả lời có thể là: thưa má
Cho con mượn nhà làm trạm cứu thương
Cho con lên tầng thượng đặt trung liên
Chỉ cho con ra ngã năm Phú Nhuận
Cũng có thể chỉ là im lặng
Im lặng không cùng, im lặng của mồ hôi
Câu trả lời có thể là cái chết
Ngay cả khi đang gõ cửa nhà mình
Gió cứ thổi phập phồng bao tâm sự
Đưa chúng tôi tới đích của mùa xuân
Nghe hơi nước những dòng sông gần gặn
Cứ mơn man trong suốt ríu ran hoài
Xin cám ơn nhạc sĩ
Nói giùm cho chúng tôi
Cái thao thức trước một tờ lịch cuối
Sài Gòn ơi, ta đã về đây!
***
Tôi đã nghe bài hát xốn xang lòng
Các cô gái làm đường đi đào củ chụp
Hố thì sâu mà tay em gầy guộc
Mưa miền Đông ướt áo các em rồi
Bữa ăn trông lên cây
Cây xác xơ thuốc độc
Bữa ăn đào từ đất
Đất lại bỏ hoang
Củ chụp thôi đâu phải là trầm
Đâu phải ngọc trai mà hiếm hoi lặn lội
Rừng cồn gió bụng người mang đói
Em vừa đào vừa hát Sài Gòn ơi!
Tôi muốn nhắc em còn xa lắm Sài Gòn
Còn xa lắm Củ Chi, Bà Điểm
Những miệt vườn ở tận cuối dòng sông
Nhưng tôi sẽ là người độc ác
Nếu nhắc em thì tiếng hát sẽ ngừng
Mưa to quá mà niềm vui dễ vỡ
Nếu em bồn rừng còn có gì che
Thôi cứ để cho em gái hát
Đỡ mủi lòng củ chụp nát trên tay
Sài Gòn ơi, ta đã về đây
Nghe người hát mà thương người quá thể
Mưa đã tạnh mấy năm rồi, nhanh nhỉ
Vẫn nghe hoài tiếng hát ấm rừng lên
Mưa tí tách ở trong tôi từ ấy
Cho hôm nay dào dạt với sông Tiền
***
Bởi nơi ta về có mười tám thôn vườn trầu, mỗi vườn trầu có bao nhiêu mùa hạ
Chị đợi cờ quay mặt vào đêm
Hai mươi năm mong trời chóng tối
Hai mươi năm cơm phần để nguội
Thôi tết đừng về nữa chị tôi buồn
Thôi đừng ai mừng tuổi chị tôi
Chị tôi không trẻ nữa, xóm làng thương ý tứ vẫn kêu cô
Xóm làng thương không khoe con trước mặt
Hai mươi năm chị tôi đi đò đầy
Cứ sợ đắm vì mình còn nhan sắc
Vẫn được tiếng là người đứng vậy
Nhưng anh tôi vẫn còn
Anh tôi che cho ngọn đèn khỏi tắt
Hai mươi năm áo gấm đi đêm
Chị màu mỡ mà anh tôi chẳng biết
Nhưng chị tôi không thể làm như con rắn que cời (2)
Lột cái xác già nua dưới gốc cây cậm quẫy
Chị thiếu anh nên chị bị thừa ra
Trong giỗ tết họ hàng nội ngoại
Bao nhiêu tiếng cười vẫn côi cui một mình
Những đêm trở trời trái gió
Tay nọ ấp tay kia
Súng thon thót ngoài đồn dân vệ
Một mình một mâm cơm
Ngồi bên nào cũng lệch
Chị chôn tuổi xuân trong má lúm đồng tiền
Chị vẫn nhớ anh và mong anh như thế
Và chị buồn như bông điệp xé đôi
Bằng tuổi trẻ không bao giờ trở lại
Anh đã nghe và cây cỏ cũng nghe
Cây thương anh làm vành lá ngụy trang
Dù vẫn biết không mát bằng bóng chị
Dù vẫn biết không ấm bằng tóc chị
Cỏ mùa khô một buổi vẫn tưng bừng
Chị thổi ù dằng dặc suốt đời anh
Chiếc khăn tay muốn làm buồm náo nức
Chiếc khăn tay của một thời nước mắt
Sẽ tung cờ hạnh phúc trước hàng hiên
Nhưng đêm nay chị vẫn còn buồn
Nhẫn vẫn lỏng ngón tay khô héo
Chị ơi
Bằng khắc khoải hai mươi năm đời chị
Chị hình dung những bước của anh về
Đêm dày thế chắc tiếng gà phải khỏe
Anh lẽ nào vẫn chiếc gậy tầm vông?
Em lẽ nào chỉ là một dòng sông
Phải cay đắng quay dòng trước chiếc cầu Bình Lợi?
Không thể rút về rừng đại đội một hàng ngang
Đứng lọt thỏm giữa bao nhiêu thương xót
Không thể nhìn đống súng thừa như nhìn thừa đũa bát
Thừa đến nỗi những người còn lại
Không dám nhận mình là may
Hồi Mậu Thân toan tính biết bao điều
Chị vẫn tin chữ hợp cuối trang Kiều
Hoa mai nở hai lần hoa có hậu
Chị vẫn tin có mùa thu xanh đền cho cuốc kêu tháng sáu
Vẫn tin có ngày hái quả cho anh
Bao giờ lúa trổ đòng đòng
Lúa đang trổ
Anh đang về đấy chị
Vuông vải đêm nay là tiếng chim khách đỏ
Anh sẽ nhận ra sao sáng của riêng mình
Anh ở đâu đêm chờ đợi cuối cùng?
Đêm quả thị
Và sáng mai cô Tấm
***
Chiến dịch này ăn cơm không phải độn
Mừng thì mừng mà thương mẹ bao nhiêu
Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng
Đêm còn lạnhở ngoài ta đấy bạn
Ngoài ta độ này đang giáp hạt
Cây rơm gầy xay giã cũng thưa đi.
Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng
Một nửa nhân dân ngày mai ta nhận mặt
Nhân dân trở về từ bên kia mặt trăng
Lại vằng vặc những bến bờ thương nhớ
Ngài mai chúng mình tiến vào thành phố
Đêm nay mẹ lại nhắc chúng mình đây
Mẹ cả nghĩ và bố thường ít nói
Lúa đồng mình mỏi mắt vẫn chưa hoe
Ngày mai bố dậy sớm ra tàu
Tàu vẫn chậm và đông người chạy bữa
Bóng bố khất sau nhà ga Chí Chủ
Sắn độ này lên giá quẩy tòng teo
Năm thì ngắn mà tháng ba dài thế
Nhìn trong nhà rộng rãi đến là lo
Ngày mai chúng mình tiến vào thành phố
Chẳng có cách chi báo tin cho mẹ
Mẹ đỡ lo, thấp thỏm đôi bề
Ba đứa con có mặt trong này
Mấy cuộc chiến tranh mẹ gánh cùng một lúc
Chiến tranh bao giờ chấm dứt
Nếu một đứa con của mẹ không về
Mẹ ít ngủ mẹ thường thức khuya
Đêm nào cũng dài
Căn nhà có mười mấy mét vuông
Làm lụng đến già còn bao nhiêu tất bật
Sáng úp mặt ngoài đồng
Chiều còng lưng cuốc đất
Qua tết lại bắt đầu cơm sắn cơm khoai
Từ chịu đựng và neo đơn của mẹ
Bao việc làng việc nước lớn dần ra
Nếu mẹ biết chỉ còn đêm nay
Đêm nay nữa là con vào thành phố
Mẹ sẽ khóc
Rồi mẹ đi nhóm lửa
Tưởng sáng ra là con đã có nhà
Và em nữa, em chưa đi ngủ
Đom đóm bay ngoài ngõ vơi đầy
Tháng ba đi trong vườn quả dông dài
Bước thật chậm theo màu chỉ nắn nót
Em tô đỏ dần các tỉnh miền Nam
Những mắt na đang chín
Đường số Một chạy thi với biển
Biển mệt nhoài nằm thở ở Nha Trang
Núi chồn chân trên đỉnh Chứa Chan
Núi nhường bước cho đường vào thành phố
Anh đang ở bên này thành phố
Cách một mệnh lệnh
Cách một trận đánh
Cách một cây cầu, cách một đêm nay
Đèn thành phố hắt lên áo anh
Soi rất rõ từng chiếc khuy sứt mẻ
Thành phố càng gần
Càng không dám nghĩ nhiều đến mẹ
Phải cố quên mẹ ngồi đứng không yên
Dù chỉ có anh và ngọn cỏ lúc này.
***
Có run rẩy một lá buồn nhỏ xíu
Không chở che
Gió đẩy đến gần anh
Sau trận bom
Lại bắt gặp cái nhìn
Ngây dại thế
Và trong sạch thế
Của bình yên
Có thể quá đơn sơ
Như là cỏ
Cuối cùng không bị nát
ấy là chỗ mà đất còn giữ được
Cho mọi tiếng ồn trận đánh khỏi bay đi
ấy là điều mà anh cố nói ra
Không nói được
Bỗng nhìn lên thấy cỏ
Cỏ thật gần
Chiến tranh đang chấm dứt
Qua đêm nay
Cỏ thành chiếc kèn môi
Những ô cửa đầu tiên của thành phố kia rồi
Nếu sáng ra mà anh nhìn thấy cỏ
Tức là anh được thấy em với người yêu
Anh chỉ thở mà không cần phải nói
***
Em cứ tô đậm nữa đi em
Tô thật đậm để hiện ra đất nước
Sớm mai em bổ con lợn đất
Bao niềm vui sẽ tóa dưới chân
Em sẽ hiểu đất nước mình dành dụm
Hiểu vì sao ta bớt giấy in thơ
Để in phiếu đường, phiếu thịt
Hiểu vì sao những thợ cày giỏi nhất
Đang khoét chiến hào bằng một chiếc xẻng con
Chiếc xẻng đã mòn
Vẫn đắp cao đôi bờ công sự
Đắp hối hả trong đêm châu thổ
Đó là con đường đất nước đi qua
Để trở về cây lúa
Sớm mai đất nước vào thành phố
Đêm nay xe pháo vẫn sang phà
Với đôi dép tân binh
Đất nước sẵn sàng giẫm lên nhiều thử thách
Các chiến sĩ lái xe dốc bi-đông chè đặc
Đất nước sẵn sàng thức trắng nhiều đêm
Dù kẻ thù từng đàn đang tháo chạy
Chúng gọi nhau táo tác trên trời
13 nóc nhà cao 13 bến tát (3)
Nước Mỹ tát hoài ô nhục vẫn không vơi
Em cứ tô đậm nữa đi em
Tô thật đậm để hiện ra đất nước
Hiện ra ngày chúng ta hằng mong
Đất nước theo em ra ngõ một mình
Cau vườn rụng một tầu đã cũ
Đất nước đêm nay
50 triệu người không ngủ
Đang bóc đi tờ lịch cuối cùng.
---
(1). Lối vào dinh Độc lập
(2). Một loại rắn ở Nam Bộ
(3). Sứ quán Mỹ chọn 13 mái nhà ở Sài Gòn làm sân đỗ để máy bay lên thẳng đến chở quân lính ra biển.